Noord-Finland winter 2020

Eind februari ben ik met een groepje naar het noorden van Finland gegaan.

De Focus lag met name op mooie tochten maken door winters landschap. Extreme temperaturen van -30 zijn niet ongewoon en bijzonder om te ervaren. De schaarse waarnemingen van uilen en ruigpoothoenders waren meer dan welkom. Hieronder wat sfeerbeelden.

Finland; Uilen, grote carnivoren en steppekiekendieven...

Afgelopen voorjaar en zomer ben ik verschillende malen in Finland geweest.

In het kader van een onderzoek naar de boeiende steppekiekendief voor veldwerk, maar ook voor

nevendoelen zoals zoeken naar uilen en grote carnivoren.

Het vroege voorjaar rondom Oulu (Noord-West Finland) is in een goed muizenjaar bijna altijd

garantie voor prachtige waarnemingen van uilen. Zeker als je de broedlocaties weet. Omdat ik

contacten heb met verschillende uilenonderzoekers aldaar krijg ik de kans om op bijzondere plekken

te komen. Uilen als: ruigpootuil, oehoe, oeraluil en laplanduil zijn dan prachtig te bekijken. Zeker als

je bij de nestlocatie kunt komen!

Waarnemingen van de bovengenoemde soorten met jongen zijn dan zeer bijzondere ervaringen...

Een ander doel van deze reizen is om steppekiekendieven waar te nemen op de Finse broedlocaties.

De jongen van deze soort worden geringd en de adulte vogels (de vrouwtjes) worden voorzien van

een zender (gps-transmitter) Op deze wijze wordt o.a. de migratieroute van deze soort in kaart

gebracht.

Op het moment van schrijven zijn er plannen om het onderzoek uit te breiden. Meer nesten zullen

gevonden moeten worden en met name ook het zenderen van mannetjes zal ervoor zorgen dat er

veel meer data en inzicht verkregen gaat worden. Dit alles om de soort in de toekomst beter te

beschermen tegen verdere achteruitgang.

De omgeving langs de grens met Rusland (omgeving Kuhmo) staat o.a. bekend om de grote

carnivoren (beer, wolf, veelvraat en lynx). Vorig voorjaar had ik hier al een prachtige ontmoeting met

een wolf die het ijs over stak. Deze keer viel ik van de ene verbazing in de andere toen ik op 1 nacht

13 waarnemingen van beren (6 a 7 verschillende exemplaren) en 3 waarnemingen ( 2 a 3

exemplaren) van veelvraat had. Een ongelofelijk mooie ervaring die ik niet snel zal vergeten!

Ransuilen

Een aantal weken geleden ontdekte ik een aantal nieuwe roestplekken op een heide gebied waar ik in de winter vaak kom. De oude plekken waren dit jaar niet bezet dus ging ik op zoek  naar mogelijk nieuwe locaties. Ik vond een aantal kleine roestplekken in wat Vliegdennen. Op een bepaald moment hoorde ik om me heen geklap met vleugels en zag minimaal 25 Ransuilen uit een overhangende oude Den vliegen. Onder deze Den lag het bezaaid met honderden braakballen. Wat een vondst!

Na enkele dagen observeren van de locatie waren de uilen plotseling verdwenen. Na wat speurwerk vond ik resten van een geplukte Ransuil...waarschijnlijk het werk van een Havik, maar ik sluit een Oehoe niet uit! Mede omdat ik hier in de buurt ook een braakbal van een Oehoe vond. Spannend om te volgen...

 

Impressie van de veldlezing/excursie  roofvogels en uilen 6 oktober 2018

Tijdens deze lezing/excursie lag de focus op de (broed)biologie van roofvogels en uilen.

Roofvogels, Uilen en Grote Carnivoren in Finland.

 

Van 27 april t/m 6 mei 2018 ben ik met wat mensen in Finland op zoek gegaan naar Uilen, Roofvogels en Grote carnivoren. We deden verschillende plaatsen aan en spraken af met een Finse kennis en roofvogelonderzoeker; Ari-Pekka Auvinen om een dag mee te helpen in zijn werkgebied. Dit alles in winterse omstandigheden met veel zon en sneeuw.

 

Op 27 april kwamen we vanuit Zweden (Lulea) aan in Oulu (westen van midden Finland)

De dag ervoor en de ochtend hadden we al gemerkt dat er veel woelmuizen waren; wat ook weer roofdieren aantrekt. Sperweruil en verschillende Ruigpootbuizerden lieten zich prima bekijken!

De omgeving Oulu is het werkgebied van een kennis van mij; Ari-Pekka Auvinen die bezig is met roofvogel/uilen-onderzoek (o.a. Steppekiekendief en Oeraluil) Ari-Pekka nam ons mee naar een aantal broedlocaties van uilen waar we getuige waren van zijn onderzoeks-vaardigheden.

Zomaar in 10 seconden in een boom klimmen om daar een vrouwtje Oeraluil uit een nestkast te halen, die vervolgens weer op de grond te ringen is geen sinecure!!!

Bij een broedlocatie van een Ruigpootuil vonden we het vrouwtje dood op het nest en op eieren met een grote hoeveelheid prooien. Het feit dat de uil uit de oren bloedde kan duiden op een infectie. Deze vogel werd meegenomen voor nader onderzoek in een laboratorium.

Met naast deze mooie ervaringen ook nog waarnemingen van Steppekiekendief, Blauwe kiekendief en Ruigpootbuizerd kon de dag niet meer stuk!

Onze reis leidde ons verder Finland in, in het oosten tegen de grens met Rusland. We verbleven de rest van de trip in de regio Kuhmo om daar te zoeken naar sporen van Carnivoren zoals: Beer, Lynx, Veelvraat en Wolf. Om deze dieren te kunnen zien zijn veldkennis en een grote dosis geluk noodzakelijk. De makkelijke manier is om een nacht in een van de te boeken schuilhutten te gaan zitten. Vaak wordt er dan een kadaver of wat kilo's visafval voor de hut gelegd, zodat het voor de fotografen makkelijk is mooie plaatjes te schieten van o.a. Beer, Veelvraat en Wolf.

Wij wilden echter op eigen kracht naar deze dieren gaan zoeken. Moeilijk, maar niet onmogelijk.

Al de eerste ochtend was het meteen raak: 's ochtends rond 3.30 bij het observeren van bolderende Korhoenders op het ijs nam ik een Wolf waar die rustig over het ijs liep. Consternatie omdat de anderen nog lagen te slapen en wakker werden van mijn kreet: WOLF..... NU naar buiten!!!

Helaas te laat om dit beest nog waar te nemen....

De rest van de week hebben we veel velduren gemaakt met wisselend succes.

Met 11 roofvogelsoorten, 4 uilensoorten en sporen van Wolf, Beer en Lynx mag je de trip geslaagd noemen! Mooi te vermelden was een spoor met zeer grote wolvenprenten dat we vonden op een pad waar we nog geen haf uur daarvoor hadden gelopen. De wolf was direct na ons over het pad gelopen.

Na een goede week in de Middle of nowhere waren we allemaal zeer relaxed en was het tijd om weer huiswaarts te gaan!

Epiloog "broedgeval Oehoe"

 

In de nawinter van 2018 vond ik bij het zoeken naar diersporen plukresten van een jonge Oehoe.

Bij nader onderzoek vond ik ook een tweede exemplaar niet ver van de eerdere vondst.

Aannemelijk is dat het hier om de twee jonge (bijna vliegvlugge) Oehoe's gaat die ik die zomer had gevolgd. Goed te zien was dat de veren door een roofdier waren afgebeten; hoogst waarschijnlijk een vos. De twee jonge Oehoe's zijn op zo'n 300 meter van hun oude nestlocatie gevonden bij een plek waar ze goede mogelijkheden hadden hun vliegspieren te trainen. Helaas van korte duur....

Uit het veld

Succesvol Broedgeval van een Oehoe in Staatsbossen Sint-Anthonis (juli 2017)

Begin juli werd door Ilja Doedel (veldbioloog/leraar biologie en eigenaar van Lanius-excursies) in de Staatsbossen bij Sint-Anthonis tijdens een onderzoek naar broedende roofvogels een nieuw broedgeval van een Oehoe ontdekt! Deze ontdekking is heel bijzonder omdat dit voor Nederland een zeldzame broedvogel betreft met zo’n 20 tot 25 paartjes.

Op 26 juni nam ik een volwassen Oehoe waar die rustig op een tak aan het zonnen was. Ik heb deze waarneming gemeld bij een van de boswachters van Staatsbosbeheer. In eerste instantie werd met ongeloof gereageerd, maar enkele dagen later kon ik een van de boswachters een Oehoe laten zien. We spraken af elkaar op de hoogte te houden van eventuele nieuwe waarnemingen. Op 3 juli tijdens een zoektocht naar een mogelijk bezet nest van een Wespendief (roofvogelsoort) vond ik onder een oud Buizerdnest verschillende geplukte roofvogels! Het ging met name om (jonge) Buizerden, maar ook een geplukte Ransuil. Het kwartje viel langzaam bij mij toen ik ook nog een geplukte volwassen Havik vond……….Enkele momenten later hoorde ik een zacht “OE….HOE”

Naast me tegen een boom verscholen zaten 2 Oehoe kuikens in een met dons bedekt kuiltje omringd door verschillende prooien! In tegenstelling tot een eerder persbericht van Staatsbosbeheer was dit de nestlocatie. Een nieuw broedgeval van een Oehoe in Nederland!

Na een telefoontje van mij naar de boswachter kwamen 4 medewerkers van Staatsbosbeheer polshoogte nemen en konden in eerste instantie hun ogen niet geloven!!!

We spraken af om dit broedgeval “stil” te houden om verstoring te voorkomen. Wel plaatsten we een week later een cameraval bij het nest om beelden te verzamelen van de jonge uilen.

Mede dankzij de camera en speurwerk van ondergetekende is een goed beeld verkregen van o.a. de prooiaanvoer door het volwassen mannetje en het vrouwtje Oehoe. De jongen kregen o.a. Egels, Ratten en Duiven als voedsel. Ook werden veel geplukte Roofvogels gevonden. Bekend is dat vaak “concurrentie” wordt uitgeschakeld door de volwassen Oehoes.

Mannetje en vrouwtje Oehoe hielden zich beide op in een ander bosperceel vlakbij het nest. Minimaal een van de jongen werd tot eind augustus door mij waargenomen in een straal van zo’n 800 meter van het nest. Laten we hopen dat de jongen, nu ze “vliegvlug” zijn geworden, zich goed kunnen redden!

Beelden van de jonge Oehoes zijn te zien op de site van Staatsbosbeheer Oost-Brabant.

 

 

 

Uilen, Ruigpoothoenders, Spechten en andere soorten in winters Zweden:

 

Van 24 februari tot en met 3 maart 2017 ben ik met een collega van school en zijn vrouw in Midden-Zweden in de provincie “Dalarna” een week vogels gaan kijken. Een van de doelen was om uilen te bekijken, die in deze tijd regelmatig te horen zijn.

We verbleven in een huis midden in een bos aan een groot (bevroren) meer. Al tijdens de eerste dag, vroeg in de ochtend, was het meteen raak: een roepende Oehoe vanuit het bos kilometers van het huis, maar toch duidelijk te horen! In de avond vonden we de nestlocatie van de Oehoe. Indrukwekkend om deze grote uil van zo’n 50 meter afstand te horen roepen!

Een mooie start van de week!

We maakten dagtochten in de omgeving en hadden voor de zekerheid onze sneeuwschoenen meegenomen. Deze zijn goed te gebruiken als je wat dieper het bos in gaat. Omdat het eigenlijk prima te doen was zonder de sneeuwschoenen kozen we ervoor om ze in het huis te laten.

De eerste dagen van de week hadden we veel geluk met uilen en andere soorten. We hoorden en zagen meerdere Dwerguilen, Ruigpootuilen, een Oehoe en Sperweruil. Ook zagen we regelmatig Auerhoenders (o.a. 2 mannetjes al licht baltsend), Korhoenders en Hazelhoenders. Wat betreft spechten hadden we een Zwarte Specht gezien die voor ons huis bezig was met het maken van zijn nest. Ook vlakbij ons huis een Grijskopspecht en zelfs een Witrugspecht. Andere soorten die we in “ons bos” zagen waren Grote Kruisbek, Haakbek, Pestvogel, Noordse Goudvink, Notenkraker, Zeearend en Steenarend.

Omdat we ons in een gebied bevonden waar 2 roedels wolven leven, had ik stille hoop sporen te vinden van deze soort. Helaas hadden we hier veel minder geluk mee.

Wat zoogdieren betreft viel de week enigszins tegen. Veel sporen, maar weinig zoogdieren in de kijker. Een goede reden om nog een keer terug te gaan!

Blauwe kiekendief

 

Morgen vertrek ik naar de Hoge Venen om een aantal dagen diersporen te zoeken in de sneeuw en in februari ga ik naar Midden- Zweden voor o.a. Uilen/ Roofvogels en grote zoogdieren als Wolf en Lynx.

In het voorjaar organiseer ik een aantal excursies in de buurt van Grave. Als je interesse hebt om mee te gaan; binnenkort staat het programma op de site.

 

Ik hou je op de hoogte!